Nhiệt độ khu vực Bắc Cực đang dần ấm lên khiến lớp băng vĩnh cửu dần tan. Điều này đã đánh thức nhiều loại virus ngủ đông trong lớp băng lạnh có thể hồi sinh sau hàng triệu năm. Những loại virus cổ đại này sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe con người và động vật.

Nghe đến một đại dịch do một căn bệnh từ quá khứ xa xôi khiến ai cũng liên tưởng đây như cốt truyện của một bộ phim khoa học viễn tưởng. Các nhà khoa học cảnh báo rằng những rủi ro có khả năng xảy ra dù ở mức độ thấp vẫn có khả năng gây hại cho động vật hoang dã và phá vỡ hệ sinh thái. Đồng thời, nó còn giải phóng trong quá trình tan băng. Bởi đây là những chất thải hóa học và phóng xạ có từ thời Chiến tranh Lạnh.



Kimberley Miner, một nhà khoa học khí hậu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), chia sẻ rằng: “Có rất nhiều điều đáng lo ngại đang xảy ra với lớp băng vĩnh cửu và (nó) thực sự cho thấy lý do tại sao điều cực kỳ quan trọng là chúng ta phải giữ càng nhiều lớp băng vĩnh cửu đóng băng càng tốt”.

Trong nhiều thiên niên kỷ, vùng lãnh nguyên Bắc Cực và các khu rừng phương bắc của Alaska, Canada và Nga được một lớp băng vĩnh cửu bao phủ 1/5. Nó có thể bảo quản các loại virus cổ đại, xác ướp của một số loài động vật đã tuyệt chủng. Các nhà khoa học cũng nhờ nó mà đã có thể khai quật và nghiên cứu trong những năm gần đây.



Băng vĩnh cửu hoàn thành xuất sắc trong vai trò lưu trữ tốt không chỉ vì nó lạnh mà đó còn là một môi trường không có oxy mà ánh sáng không xuyên qua được. Ngày nay, biến đổi khí hậu đang dần khiến nhiệt độ ở Bắc Cực nóng lên nhanh hơn bốn lần so với phần còn lại của hành tinh. Điều này dẫn đến lớp băng vĩnh cửu trên cùng trong khu vực bị suy yếu.

Jean-Michel Claverie, giáo sư danh dự về y học và gen tại Trường Y Đại học Aix-Marseille ở Marseille, Pháp đã tiến hành thí nghiệm để hiểu rõ hơn về những rủi ro do virus đông lạnh gây ra. Thứ mà ông muốn biết câu trả lời chính là  “virus thây ma” và ông đã tìm thấy được một số.

Năm 2003, lần đầu tiên tìm thấy một loại virus cụ thể, nó được Claverie chọn để nghiên cứu. Loại virus khổng lồ này chúng lớn hơn nhiều so với loại thông thường. Dưới kính hiển vi ánh sáng thông thường mới có thể tìm thấy chúng. Đây được coi là một mô hình tốt cho nghiên cứu loại này trong phòng thí nghiệm.

Một loại virus được ông và nhóm của mình hồi sinh vào năm 2014 đã có thể lây nhiễm lần đầu tiên sau 30.000 năm. Họ sử dụng các tế bào nuôi cấy để phân lập được từ lớp băng vĩnh cửu. Loại virus này chỉ nhắm vào amip đơn bào bởi ông muốn bảo đảm an toàn tránh ảnh hưởng tới động vật hay con người. 


Tin liên quan

Lời tiên tri của người Maya hực sự chính xác một cách đáng kinh ngạc


Năm 2015, thành công tiếp theo của ông đã lặp lại kỳ tích khi phân lập một loại virus khác cũng nhắm mục tiêu là amip. Trong nghiên cứu mới nhất của mình, Claverie và nhóm của ông được công bố trên tạp chí Virus khi đã phân lập được một số chủng virus cổ đại từ nhiều mẫu băng vĩnh cửu được lấy từ bảy nơi khác nhau trên khắp Siberia.

Đứng cùng với 2 họ mà ông đã hồi sinh trước đó là nhóm chủng mới nhất đó đại diện cho 5 họ virus mới. Dựa trên việc xác định niên đại bằng carbon phóng xạ của đất và đến từ một mẫu đất lấy từ một hồ nước ngầm ở độ sâu 16 mét bên dưới bề mặt xác định tuổi thọ của mẫu lâu đời nhất là gần 48.500 năm tuổi. Còn một vài mẫu mới đây, chúng đã 27.000 năm tuổi khi tìm thấy trong dạ dày và lớp da của một con voi ma mút lông cừu.

Claverie nhận định rằng sau hàng ngàn năm ngủ đông thì virus lây nhiễm cho amip vẫn có thể sống lại.  Ông sợ rằng đây là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn lớn hơn khi  viễn cảnh virus cổ đại sống lại như một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng đang cận kề. Nhưng mọi người lại coi nghiên cứu của ông chỉ là một sự tò mò trong khoa học.

Claverie nói với CNN: “Chúng tôi coi những virus lây nhiễm cho amip này là đại diện thay thế cho tất cả các virus có thể khác có thể tồn tại trong lớp băng vĩnh cửu. Chúng tôi thấy dấu vết của rất, rất nhiều loại virus khác. Vì vậy, chúng tôi biết chúng đang ở đó. Chúng tôi không biết chắc chắn rằng chúng vẫn còn sống. Nhưng lập luận của chúng tôi là nếu virus lây nhiễm cho amip vẫn còn sống thì không có lý do gì khiến các loại virus khác không còn sống và có khả năng lây nhiễm cho vật chủ của chính chúng”.

Sự tan băng sâu hơn của lớp băng vĩnh cửu trong mùa hè đặc biệt nóng có liên quan tới một đợt bùng phát bệnh than ở vùng Siberia – Nga đã ảnh hưởng đến hàng chục người và hơn 2.000 con tuần lộc từ tháng 7 đến tháng 8 năm 2016. Birgitta Evengård, giáo sư danh dự tại Khoa Vi sinh lâm sàng của Đại học Umea ở Thụy Điển, cho biết vấn đề này cần được giám sát sát sao hơn. 

“Bạn phải nhớ rằng khả năng phòng vệ miễn dịch của chúng ta đã được phát triển trong mối liên hệ chặt chẽ với môi trường vi sinh vật” – Evengård nhận định.

 

Bà cho rằng: “Nếu có một loại virus ẩn trong lớp băng vĩnh cửu mà chúng ta đã không tiếp xúc trong hàng nghìn năm, thì có thể khả năng phòng vệ miễn dịch của chúng ta là không đủ. Việc tôn trọng tình hình và chủ động chứ không chỉ phản ứng là đúng đắn. Và cách để chiến đấu với nỗi sợ hãi là phải có kiến thức”.

 

Chủ đề liên quan