Một phát hiện mới về đế chế du mục đầu tiên trên thế giới tung hoành Trung Hoa thời nhà Hán trong hàng thế kỷ. Theo kết quả phân tích ADN mới đó là sự đa dạng về mặt di truyền. 



Mông Cổ là trung tâm của đế chế của người Hung Nô. Thảo nguyên phía đông Á-Âu bao phủ Mông Cổ ngày nay, miền bắc Trung Quốc, miền nam Siberia và Trung Á đều là những khu vực rộng mênh mông nhưng phải chịu sự kiểm soát của người Hung Nô trong gần ba thế kỷ từ năm 200 trước Công nguyên. Từng có vài nhà sử học nhận định rằng người Huns ở châu Âu từng là một phần của nhánh phía bắc của đế chế Hung Nô.

Suốt 200 năm, cuộc chiến khốc liệt giữa người Hung Nô và nhà Hán ở Trung Hoa đã xảy ra. Thế lực lớn ở Trung Á và Đông Á trong thời kỳ đỉnh cao chính là đế chế Hung Nô khi hình thành được mạng lưới giao thương rộng khắp với thủy tinh La Mã, hàng dệt Ba Tư, bạc Hy Lạp và lụa Trung Quốc.

Nhưng điểm hạn chế lớn nằm ở việc không tồn tại hệ thống chữ viết ở đế chế này. Vì vậy, chủ yếu là nhà Hán viết về người Hung Nô. Những thông tin không chính xác về đế chế Hung Nô bắt đầu xuất hiện khi thông qua lời của các triều đại nhà Hán. Theo một nghiên cứu mới được đăng tải trên tạp chí Science Advances vào ngày 15/4, những bí ẩn về sự phân chia quyền lực chính trị và hình thái tổ chức xã hội của người Hung Nô bắt đầu được xuất hiện.


Tin liên quan

Sự thật chuyện hoàng đế Ung Chính có can thiệp tới di chiếu truyền ngôi của Khang Hi?


Đế chế người Hung Nô là một “thực thể đa sắc tộc, đa văn hóa và đa ngôn ngữ” bởi nó có sự đa dạng về mặt di truyền qua những nghiên cứu trước đây chỉ ra. Điều mà các nhà khoa học vẫn đang băn khoăn khi chưa rõ  sự đa dạng trong đế chế được tạo thành từ các nhóm người có nét giống nhau hay mỗi cộng đồng hoàn toàn tách biệt với những cộng đồng khác.

Họ tiến hành lấy AND của người Hung Nô và ở Mông Cổ. AND này được lấy từ nghĩa trang chôn người có địa vị cao và một nghĩa trang cho người có địa vị thấp để điều tra khảo cổ chuyên sâu. Dữ liệu về 19 người được chôn ở hai nghĩa trang được hình thành. 

Mức độ đa dạng di truyền đều ở mức cao ở cả đế chế nói chung và các cộng đồng địa phương sau khi tiến hành nghiên cứu. Sự đa dạng di truyền lớn nhất xuất hiện ở cộng đồng người có địa vị thấp bởi họ là những người đến từ những vùng đất xa xôi của đế chế.

Nghiên cứu cho hay: “Điều này càng cho thấy sự tồn tại của một tầng lớp quý tộc trong Đế chế Hung Nô, rằng địa vị và quyền lực của giới tinh hoa được tập trung trong một nhóm người nằm trong cộng đồng rộng lớn hơn".

Nhưng cộng đồng người nào có thể đại diện cho người Hung Nô nói chung thì các nhà khoa học vẫn chưa thể nắm chắc. Bryan Miller, đồng tác giả nghiên cứu và trợ lý giáo sư tại Đại học Michigan nhận thấy phụ nữ là một phần rất quan trọng trong đế chế Hung Nô. 

Miller nói: "Các cuộc điều tra khảo cổ học đã chứng minh rằng ở những nơi như biên giới phía tây, phụ nữ đóng một vai trò quan trọng trong việc tương tác với các cộng đồng ở xa xôi hơn, cũng như đảm nhận các vai trò lãnh đạo".

Qua kết quả nghiên cứu,  trong những ngôi mộ lớn nhất đều chôn cất những người phụ nữ có quan hệ họ hàng gần với những người đến từ vùng trung tâm của đế quốc Hung Nô (nay là vùng tâm của Mông Cổ hiện đại).

Đại diện của gia tộc cai trị đế chế này được chôn cất với những đồ tùy táng phong phú. Trong đó, chứa  đĩa vàng trang trí, mảnh xe ngựa bằng đồng và đồ dùng cho ngựa. Họ là những người ưu tú luôn giữ địa vị cao trong suốt cuộc đời của họ. Nó thể hiện ở trong các lễ chôn cất đặc biệt của họ.

Đồng tác giả nghiên cứu, Jamsranjav Bayarsaikhan nói: "Kết quả nghiên cứu xác nhận các công chúa đóng vai trò quan trọng trong đời sống chính trị và kinh tế của đế chế, đặc biệt là ở các vùng ngoại vi. Đây là truyền thống bắt đầu từ đế chế Hung Nô và tiếp tục hơn một nghìn năm sau dưới đế chế Mông Cổ", "Trong lịch sử, các đế chế du mục thường được phác họa là có hình thái xã hội lỏng lẻo và rất dễ tan rã, nhưng thực tế là truyền thống mạnh mẽ của họ chưa bao giờ bị phá vỡ".

Những nhà nghiên cứu còn biết thêm về các cậu bé người Hung Nô. Những đứa trẻ này đều được dạy bắn cung từ rất sớm. Trong nghiên cứu từng chỉ ra thanh thiếu niên người Hung Nô ở một nghĩa trang của quý tộc địa phương từ 11 tuổi đã được chôn cất với cung tên.

Những cuộc nội chiến chia cắt đế chế Hung Nô khi thua trận trước nhà Hán vào cuối thế kỷ 1. Bị chia cắt thành nhiều nhóm, có vài nhóm sẽ là  chư hầu của nhà Hán hoặc bị các dân tộc vùng thảo nguyên chinh phục.

Chủ đề liên quan