Rạch thân để tạo ra các vết sẹo đã có từ rất lâu đời. Nghi thức này sẽ diễn ra khá phổ biến theo nhiều cách khác nhau. Đối với các bộ lạc thổ dân ở Nigeria thì quan niệm về giá trị của những vết sẹo cũng khác nhau.



Những vết sẹo mang ý nghĩa khác nhau

Những vết sẹo bị rạch ngay từ khi sinh ra chứa đựng những câu chuyện về nỗi đau, vẻ đẹp và sự tái sinh. Người dân bộ tộc Yoruba, Igbo, Hausa... đến từ Nigeria có một phong tục đặc biệt. Những vết sẹo ấy cứa sâu trên mặt trẻ em từ khi lọt lòng như một dấu vết nhận biết, đánh dấu chúng là người của bộ lạc. Những vết sẹo trên mặt của mọi người được coi như cách để nhận dạng hay nói dễ hiểu là “chứng minh thư nhân dân” của bộ tộc người Yoruba thuộc vùng Tây Nam Nigeria. Nó thường xuất hiện ở hai bên má hoặc trán.



Thầy cúng Ifaponle Ogunjinmi cho biết: “Dấu sẹo nhận dạng của bộ tộc còn là đặc điểm của từng gia đình và ai trong gia đình cũng phải có”. Thầy cũng sẽ lấy dịch của một con ốc bôi lên má để làm mát vết thương khi vết thương chảy máu. Để cầm máu cho đứa trẻ thì thầy cúng sẽ bôi tro lên vết thương. Nghi thức rạch mặt sẽ kết thúc khi một con gà sống được đưa qua đầu em bé nhiều lần. “Dịch lỏng của ốc sên sẽ giúp làm dịu vết thương, giống như lửa gặp nước vậy. Con gà có ngụ ý xoa đi bệnh tật ra khỏi cơ thể. Con gà sẽ được mang đi cúng tế trong 2 ngày sau đó”, Ifaponle giải thích.

Đặc điểm của vết sẹo sẽ tùy thuộc vào mỗi gia đình. Có những người sẽ sở hữu vết rất sâu và sẹo dài khoảng 1 ngón tay nhưng cũng có vài người lại chỉ có những đường rạch nhẹ trên da mặt. Vết sẹo mang nhiều hình thù và ý nghĩa khác nhau là đặc trưng của người Yoruba. Có rất nhiều kiểu vết sẹo như vết sẹo giống hình con thằn lằn hay bọ cạp hay những đường sọc thẳng... chúng đều để phân biệt dòng tộc và khu vực và mang ý nghĩa tâm linh.

 Bộ tộc Yoruba thực hiện hủ tục rạch mặt  từ lâu đời và vẫn được lưu truyền cho tới tận ngày nay.  Những vết sẹo trên khuôn mặt luôn là niềm tự hào vì là thành viên của bộ tộc, đây cũng là những điều trẻ con được dạy khi còn tấm bé. Hiện nay, các quốc gia châu Phi, đặc biệt ở các vùng nông thôn vẫn còn hủ tục này.

Vết sẹo còn tượng trưng cho sự sống và cái chết  đối với dân tộc Igbos ở miền Nam Nigeria. Lí do cho quan niệm này là vì họ tin vào thế giới tâm linh. Họ quan niệm rằng những đứa trẻ này đã được định sẵn số phận chết trước tuổi dậy thì và thuộc về một bầy quỷ sống trong những cây iroko và bao báp lớn. Người Igbos cho rằng, khi người mẹ mất liên tiếp vài đứa con khi chúng còn nhỏ, chúng sẽ đầu thai nhiều lần để làm khổ mẹ của chúng.  Vậy nên việc rạch mặt sẽ có thể khiến linh hồn của ma quỷ không thể nhận ra chúng, giúp chúng sống tiếp.

Nghi thức lâu đời

Bộ lạc bộ lạc thổ dân ở Nigieria truyền tai nhau rằng, họ lo sợ một ngày nào đó các vị vua châu Phi sẽ xâm chiếm mảnh đất trù phú mà họ đang sinh sống và chinh phục các bộ lạc của họ. Từ đó, các vết sẹo ra đời nhằm hình thức đánh dấu chủ quyền. Việc tạo sẹo lồi ở một số chỗ “tế nhị” như là một biện pháp tăng độ hấp dẫn với người khác giới. Một số nhà ủng hộ còn cho biết đây cũng là một phương thức khiến căn bệnh thế kỷ HIV bị lan truyền tại Nigeria.



Họ tin rằng, mỗi kí hiệu riêng đó sẽ giúp họ không bị bắt làm nô lệ và sẽ nhận ra nhau khi bị xâm lược. Vết rạch cũng được coi là một loại nghệ thuật bởi nó sẽ khiến họ trở nên đẹp hơn và mạnh mẽ hơn. 

Có hai cách để tạo nên vết sẹo. Một là, dùng lưỡi câu cá nhọn, móc lên da, kéo căng rồi dùng lưỡi dao để rạch lên bề mặt và tạo các đường nét trên đó.  Hai là, dùng lưỡi dao nhọn để “chạm trổ” cho dễ. Những đường nét sẽ được sáng tạo tùy thích trên cơ thể.

Những vết cắt sau đấy sẽ được bôi lên một số thứ khiến vết thương lâu lành và sưng tấy để tạo sẹo lồi. Bột thuốc súng, bột than hay xát tro để vết sẹo lồi rõ hơn và tạo những dấu hiệu đặc biệt trên da. 

Càng nhiều sẹo càng chứng tỏ sự mạnh mẽ của đàn ông. Với phụ nữ, vết sẹo sẽ được tạo ra trong những dịp quan trọng chứ không tạo sẹo lồi một cách vô tội vạ. Bởi chúng thể hiện cho những giai đoạn sống khác nhau, những bước ngoặt lớn của người phụ nữ như bắt đầu tuổi dậy thì, kết hôn, sinh con đẻ cái hay khi người chồng của mình qua đời. Những vết sẹo được tạo ra trên khuôn mặt từ lúc mới sinh là một niềm tự hào vô cùng lớn bởi đây là những thế hệ tiếp theo của bộ tộc. 

Người ta còn coi  việc rạch thân như một phương pháp phòng và chữa bệnh. Các bệnh co giật, viêm phổi, đau dạ dày, sỏi thận sẽ được điều trị bằng cách rạch một đường trên da. Nếu mổ thay vì họ khâu lại, họ sẽ điều trị bằng cách rạch một đường trên da.

Chấm dứt hủ tục

Truyền thống trăm năm đã bị ngăn cấm vào năm 2003. Có thể chưa xóa bỏ ngay lập tức nhưng sẽ dần thay đổi. Ngày nay, thế hệ rạch mặt cuối cùng của Nigeria đã kết thúc. Năm 2017, các hình phạt sẽ được chính phủ đưa ra để xử phạt  hình sự đối với những người vẫn thực hiện hành vi rạch mặt. “Không ai muốn những vết sẹo bộ lạc đó trên mặt con mình nữa. Mọi người đã dần hiểu nó là hành vi cổ hủ, mê tín dị đoan và thậm chí là ngược đãi trẻ em”, một người lên án.


Tin liên quan

Bí ẩn về "Cặp song sinh câm lặng" khi một trong hai phải chết

Hủ tục rạch mặt được coi như “bùa chú” để thần linh không đưa cô Taiwo đi theo. Bởi cô ấy bị ốm nặng khi chị gái sinh đôi của mình qua đời. Thay vì cô được uống thuốc, Taiwo được đem đi rạch những vết sẹo trên má. Thật ngạc nhiên khi cô đã thực sự khỏe lại sau đó. Nhưng dù vậy, Taiwo không bao giờ tin vào “phép thuật” đó. “Nó làm cho bạn trông thật dị biệt. Tôi không muốn có bất kỳ dấu vết nào trên khuôn mặt của mình”, Taiwo nói.

Thậm chí, người từng tin và thực hiện tập tục cũ này như Umar Wanzam - một người thợ cắt tóc cũng đã quay ra phản đối lệ rạch mặt. Dù trước đó, anh chính là người cầm dao lam “đánh dấu danh tính” cho hàng ngàn đứa trẻ ở địa phương. Nhưng cuối cùng, anh vẫn bất chấp tục lệ xưa, quyết định không thực hiện tục lệ này với các con của chính mình. Anh nói  ”Tôi yêu những dấu vết này, nhưng tôi biết chúng ta đã bước sang một thời đại và thế giới mới”. 

 

 

Chủ đề liên quan