Theo Viện Nghiên cứu chiến tranh hiện đại thuộc Học viện Quân sự West Point (Mỹ), nếu muốn tồn tại trên chiến trường trước tiên hệ thống phòng thủ chủ động (APS) cần được trang bị trước tiên.


Liên Xô phát triển APS đầu tiên



Từ giữa những năm 1960, Liên Xô đã phát triển APS đầu tiên trên thế giới. Sau đó 20 năm, hàng loạt APS mang tên 1030M Drozd được đưa vào sản xuất. Xe tăng Liên Xô T-55AD là xe tăng đầu tiên được áp dụng APS Drozd. Nó được đưa vào chiến trường Afghanistan từ năm 1983 để chống tên lửa vác vai và súng phóng lựu của Taliban.

Rađa của APS thực hiện tính năng tự động kích hoạt 8 ống phóng ở tháp pháo phóng một loại đạn đặc biệt phân mảnh cao (đạn ghém HE-FRAG) nếu như nhận thấy đạn bay tới cách xe tăng hơn 150m. Khi đó, chúng sẽ đánh chặn để đạn phát nổ cách xe tăng 6,6m hoặc bay chệch hướng. 

Năm 1988, Drozd được Liên Xô tạm dừng sản xuất. Ngay sau đó, trên xe bọc thép hạng nhẹ được thử nghiệm lắp đặt Drozd và thu được kết quả thành công.

Liên Xô (sau là Nga) trong những năm 1980 và 1990 đã bước trước thế giới một bước về công nghệ APS. Ngoại trừ phiên bản TOW 2B Aero đối với tên lửa Javelin (Mỹ) không phát huy tác dụng, còn APS Shtora vẫn có thể vô hiệu hóa tên lửa TOW (Mỹ).

Trong thập niên 1990, tên lửa Carl Gustaf (Thụy Điển) và tên lửa TOW (trừ TOW 2B Aero) nằm trong diện sẽ bị đánh bại bởi APS Arena mà Nga đang phát triển. Sử dụng cách đánh đột nóc, APS Arena sẽ có thể bị tên lửa Javelin đánh bại. Mới đây, APS Afganit được Nga phát triển cho dòng xe tăng T-14 Armata.



Cuộc chiến không dừng ở đó khi các nước cũng bắt kịp cuộc chạy đua phát triển APS cho xe tăng chiến đấu. Thậm chí, họ còn phát triển tốt hơn của Nga. Điển hình phải kể tới APS Trophy của Israel, được khai thác từ năm 2010. 

Cùng 1 thời điểm nhưng Trophy có thể xử lí nhiều tên lửa bay đến từ nhiều hướng cùng lúc và hạ gục tên lửa nào bay đúng hướng xe tăng. Nhưng sẽ không gây ảnh hưởng tới các binh sĩ tác chiến cạnh xe tăng. 

Trophy có khả năng vô hiệu hóa nhiều loại súng như súng chống tăng do Nga sản xuất như RPG-7, RPG-29, Kornet (tương tự tên lửa TOW), tên lửa TOW và tên lửa Javelin của Mỹ mặc cho phiên bản TOW 2B Aero có thể ngăn chặn Trophy bằng cách gây nhiễu rađa. 



Hệ thống Trophy gây tiếng vang lớn trên thế giới. Quân đội Mỹ cũng không nằm ngoài cuộc đua khi cũng đặt hàng mua về cung cấp cho các lữ đoàn thiết giáp.

Thiết bị cảm biến áp dụng cho hệ thống APS (phổ biến là rađa sóng milimet) để phát hiện tên lửa bay tới, khóa mục tiêu và phóng đạn đánh chặn từ xa. 

Hai loại APS gồm hệ thống "tiêu diệt mềm" (chiếu tia hồng ngoại hoặc tia laser can thiệp vào hệ thống dẫn đường của tên lửa) và hệ thống "tiêu diệt cứng" (ngắm và tiêu diệt tên lửa).



Sử dụng vật liệu mới làm giáp xe tăng

Muốn chống lại tên lửa chống tăng, tăng độ dày lớp giáp là phương án đơn giản nhất để bảo vệ xe. Nhưng điều này chưa đủ để hạ gục các loại đạn đặc dụng như đạn chống tăng nổ mạnh (HEAT sử dụng nguyên lý nổ lõm) hoặc đạn xuyên nổ định hình (EFP). 

Lớp giáp composite nhiều lớp kết hợp gốm sứ hoặc các vật liệu phi kim loại khác với thép hoặc bằng các loại vật liệu có độ bền cao như uranium nghèo đều đang được áp dụng cho hầu hết các loại xe tăng hiện đại như Challenger (Anh), M1 Abrams (Mỹ), Leopard (Đức), Arjun (Ấn Độ). Điều này sẽ hạn chế hoặc hấp thụ năng lượng khi đạn chống tăng đập vào xe tăng.



 Loại giáp phản ứng không năng lượng (NERA) này có điểm mạnh là hạn chế được sự ảnh hưởng tới các binh sĩ vận động theo xe tăng trong chiến đấu. Hiện nay, loại giáp phổ biến nhất chính là giáp Chobham do Anh phát triển lần đầu tiên cho xe tăng FV 4211. Nó góp một phần  tạo cho xe tăng M1 Abrams và xe tăng Challenger có ngoại hình đặc trưng. 


Tin liên quan

Câu chuyện đằng sau của đạn chống tăng xuyên giáp (Phần 4)


Sở hữu nhiều ưu điểm hơn giáp NERA là giáp phản ứng nổ (ERA). Nó được bao phủ bên ngoài giáp NERA để gia tăng khả năng bảo vệ xe tăng. Dù hiệu quả là vậy song chúng vẫn tồn tại vài nhược điểm. Ví dụ như nhiều quả đạn bắn cùng lúc vào một bộ phận xe tăng khiến giáp ERA dễ bị xuyên thủng vì bị tấn công liên tiếp. Mạng của các binh sĩ đi theo xe tăng trong bán kính vụ nổ của giáp ERA có thể mất đi bất cứ lúc nào.

Chủ đề liên quan