Sau khi quân nhà Lê thắng trận trở về. Hoàng Đôn Hòa lập tức được phong tước là Lương Dược Hầu và được cho làm Thị nội Thái y viện thủ phiên, đứng đầu và coi việc chữa bệnh trong cung. 

Đam mê thảo mộc từ nhỏ.



Hoàng Đôn Hòa sinh ra và lớn lên dưới một mái tranh nghèo tại làng Đan Khê (nay là Đa Sỹ, Kiến Hưng, Hà Đông, Hà Nội). Từ nhỏ ông đã đam mê tìm hiểu về các loại cây cỏ, thảo mộc, điều gì không rõ thì hỏi han các cụ trong làng cứ thế dần dần ông đã biết rõ dược tính của các loại cây khắp mọi miền. 

Sau khi lớn lên mặc dù đã thi đỗ Giám sinh nhưng ông lại không ra làm quan mà chỉ mở lớp dạy học cho trẻ con trong làng; không chỉ dạy học Hoàng Đôn Hòa còn thực hiện ước mơ được ông ấp ủ từ bé đó là hành nghề y chữa bệnh cứu người. 

Vào năm 1533 dưới triều vua Lê Trang Tông, khi ấy nước ta dịch bện tràn lan khắp nơi dẫn đến nhiều người dân vì dịch bệnh mà thiệt mạng, ngay cả gia súc, gia cầm cũng chết hàng loạt. Trong tìm cảnh đó Hoàng Đôn Hòa đã tìm ra được một bài thuốc với những nguyên liệu vừa đơn giản, vừa dễ tìm kiếm lại chữa được căn bệnh đang hoành hành. Chính bài thuốc vừa đơn giản nhưng vô cùng hữu hiệu ấy của ông đã cứu sống bao nhiêu mạng người và giúp đẩy lùi dịch bệnh. Không chỉ vậy trong thời kì dịch bệnh ông còn phát thuốc, chu cấp gạo, tiền cho những người dân nghèo. Chính vì tài năng và tấm lòng nhân ái của ông mà người đời nể phục xem ông như là phúc tinh, Hoa Đà, Biến Thước tái thế. Cũng từ đó mà danh tiếng của ông càng vang xa hơn. 

Nên duyên với công chúa. 

Tương truyền rằng ngày ấy trong thành có một vị công nương lâm bệnh nặng, mặc dù các quan ngự y trong triều đã hết lòng chăm sóc nhưng bệnh tình vẫn không hề thuyên giảm. Nhà vua vô cùng lo lắng, ông cho người đi mời rất nhiều những vị danh y có tiếng đến xem bệnh nhưng tất cả đều bó tay. Cho đến khi có người tâu với nhà vua rằng nghe nói ở làng Đan Khê có một vị danh y là Hoàng Đôn Hòa có y thuật tốt, chữ bệnh nổi tiếng lại giúp dập tắt dịch bệnh. Nên vua liền cho mời ông đến kinh thành giúp chữa bệnh. Nhờ y thuật xuất chúng của mình Hoàng Đôn Hòa đã chữa khỏi bệnh cho vị công nương nọ. Nhà vua vì cảm mến tài năng và đức độ của ông nên đã gả cho ông một vị công chúa tên là Phương Anh. 

 

Sau khi chữa khỏi bệnh cho vị công nương lại được vua gả công chúa cho, nhưng với tính tình giản dị, không ham vinh hoa phú quý ông xin nhà vua cho mình được về quê tiếp tục chữa bệnh cứu người. Sau nhiều lần cố giữ ông lại nhưng không được nhà vua chỉ đành đồng ý. 

Công chúa Phương Anh cũng xin nguyện ý được về quê cùng chồng, bỏ lại sau lưng sự giàu sang phú quý mà về sống chung dưới mái nhà tranh ở làng Đan Khê. Sau khi về làng Đan Khê sinh sống, công chúa đổi tên thành Phương Dung, nàng chung sống với dân làng vô cùng hòa thuận nên được dân làng làng quý mến vô cùng. 

Sau khi cùng nhau sinh sống dưới một mái nhà Đôn Hòa đã chỉ dạy lại y thuật cho công chúa, nhờ đó Phương Dung có thể cùng chồng hàng ngày bào chế thuốc cứu chữa cho dân làng. Cũng trong khoảng thời gian này ông hoàn thành xong cuốn “Hoạt nhân toát yếu”. Cuốn sách là hơn 300 bài thuốc cùng bài tập dưỡng sinh được ông biên tập lại. Đây cũng chính là một trong những tài liệu quý giá của những lương y sau này. 

Vào đời vua Lê Thế Tông, quân đội nhà Mạc chiếm đóng Thái Nguyên, nhà vua mặc dù rất muốn đem quân đi đánh nhưng lại lo ngại nơi đây lam sơn chướng khí dễ khiến cho binh lính bị bệnh. Vì vậy mà vào năm 1574, Vua cho trưng tập Hoàng Đôn Hòa đến giao cho ông chức Điều bộ lục quân, đi phục vụ quân sĩ trong trận chiến. 

Trong suốt thời gian diễn ra trận chiến Hoàng Đôn Hòa luôn hết lòng cứu chữa cho người dân và binh lính. Ông dùng thuốc hòan tán đã chế sẵn cùng các vị thuốc khác thu thập được tại địa phương để giúp mọi người khỏi bị sốt rét và thổ tả. Ngoài ra công chúa Phương Dung cùng với những người giúp việc khác cũng liên tục cấp phát thuốc men cho những người bị bệnh. 

Sau khi quân đội nhà Lê thắng trận trở về; vì có công lớn nên vua Lê thăng chức cho Hoàng Đôn Hòa làm Thị nội Thái y viện thủ phiên chuyên đứng đầu coi chữa bệnh trong cung. Ngoài ra nhà vua còn phong tước cho ông là Lương Dược Hầu. 

Tuy vậy cũng giống như lần trước ông không muốn lưu lại kinh thành mà xin trở về quê, vua Lê Thế Tông nài không được cũng chỉ đành đồng ý. Sau khi trở về quê nhà Đôn Hòa mở lớp dạy học trò và đi khắp nơi cứu chữa cho thiên hạ. 

Cho đến ngày nay một số bài thuốc của ông vẫn được Viện nghiên cứu Hán Nôm lưu giữ. Ngoài ra một số bài thuốc khác vẫn còn được ghi lại trong cuốn “Hoạt nhân toát yếu”.

Tưởng nhớ. 

Vì tài năng hơn người, tấm lòng tận tụy không quản ngại khó khăn mà chữa bệnh cứu người. Nên sau khi vợ chồng Hoàng Đôn Hòa mất, người dân đã lập miếu thờ và ghi tạc ba bức hoành phi “Âm dương hợp đức”, “Lương y quốc”, “Thọ tư dân”. 

Người dân nơi dây vẫn luôn ghi nhớ công ơn của hai vợ chồng Hoàng Đôn Hòa, nhiều câu chuyện về hai vợ chồng ông vẫn được lưu truyền đến tận bây giờ và là tấm gương sáng cho thế hệ sau này noi theo. Chính vì vậy mà người dân luôn xem ông như “Dược vương”. Không chỉ ở triều đại nhà Lê, sau khi Hoàng Đôn Hòa qua đời cuốn sách “Hoạt nhân toát yếu” của ông vẫn phát huy tác dụng chữa bệnh trong dân gian. 

Không chỉ vậy Hoàng Đôn Hòa còn có tổng cộng 42 sắc phong dưới các triều vua khác nhau. Đặc biệt dưới triều đại Lê Trung Hưng và nhà Nguyễn đã sắc phong cho ông là “Lương dược đại vương” còn công chúa Phương Dung là “Từ thục trinh ý kỵ nương”.


Tin liên quan 

Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Đình Chiểu


Tương truyền rằng hai thế kỷ sau có Trịnh Đôn Phác là một học trò kế thừa được các bài thuốc của Hoàng Đôn Hòa một lần nữa vang danh trong thiên hạ. Vì chữa được khỏi nhiều chứng bệnh nan y cho nhân dân Trịnh Đôn phác được nhà vua phong làm Thủ phiên tại Thái y viện. Trong một lần đi sứ sang nhà Thanh ông đã chữa khỏi được chứng bệnh nan y của triều đình Mãn Thanh lúc bấy giờ. Chính vì vậy mà ông được phong là Lịch thế y. 

Chủ đề liên quan