Trận đánh Poltava được xem là trận quyết định cục diện đại chiến Bắc Âu. Thế nhưng, trận chiến này lại do vị vua trẻ Charles XII của Thụy Điển đem quân tiến đánh nước Nga của Peter Đại đế, khác với trận Narva khi quân Nga kéo tới Thụy Điển.

Chống Nga bằng cách liên minh

Năm 1708, với mục tiêu chấm dứt đại chiến ở Bắc Âu, vua Charles XII của Thụy Điển tiến quân xâm lược Nga. Mùa đông ở Nga rất khắc nghiệt, thế nên tới mùa đông năm đó, Nga thực hiện chiến thuật tiêu thổ - đốt sạch mọi thứ. Quân Thụy Điển phải chống chọi với thời tiết băng giá khắc nghiệt ở Nga và thiếu lương thực, thực phẩm trầm trọng. Vua Charles XII quyết định cho quân tiến về phía nam tới Ukraine, một phần để trú đông, một phần là để dễ bề liên minh với Mazepa - nhà lãnh đạo của người Cozak ở Ukraine. Mazepa cũng coi nước Nga của Peter Đại đế là đối thủ tiềm tàng cần đánh bại.

Không dừng lại ở đó, Charles XII cũng muốn hợp tác với Devlet-Girei III - người đứng đầu Crimea khi đó - để thành lập một liên minh chống Nga gồm 3 bên: người Thụy Điển, người Cozak và người Crimea. Vị vua trẻ tin rằng, liên minh này kết hợp với viện binh từ Ba Lan (thời điểm này đã bị Thụy Điển đánh bại) có thể chiến thắng nước Nga của Peter Đại đế.

Khi đó, vua Charles XII nắm trong tay khoảng 25.000 quân, quyết định tiến xa hơn về phía nam để có thể gần hơn với quân tiếp viện dự kiến tới từ Ba Lan. Khi tới gần Poltava - một thị trấn nhỏ nằm bên sông Vorskla, cách Kiev hơn 300 km về phía đông nam. Vị vua trẻ này sau đó quyết định điều quân vây hãm Poltava, cho dù nơi đây đang được bảo vệ bởi đại tá Alexey Kelin.

Poltava được xem là trận đánh quyết định cục diện đại chiến Bắc Âu. Ảnh: Twitter.

Tin liên quan

Nga chiến thắng nhờ mưu lược chứ không phải là “mùa đông ăn may” như lời đồn trong cuộc chiến đánh bại Hoàng đế Napoleon - Phần 1

Ngày 1/5/1709, quân Thụy Điển tấn công Poltava. Sau khoảng một tháng rưỡi chiến đấu, các nỗ lực của Thụy Điển không mang đến hiệu quả. Trong khi đó, dọc bờ đông của sông Vorskla, các lực lượng Nga cũng đang tập trung về đây, gồm bộ binh dưới quyền thống chế Boris Petrovich Sheremetev, kỵ binh dưới quyền công tước Aleksandr Danilovich Menshikov, và pháo binh do tướng Adolf Fredrik Bauer chỉ huy.

Dọc theo hai bờ của sông Vorskla, các đội kỵ binh của Nga và Thụy Điển giao tranh với nhau mỗi ngày và không bên nào có lợi thế rõ rệt. Đại tá Kelin báo với các tướng Nga rằng Poltava chỉ có thể cầm cự đến cuối tháng 6 trước các đợt tấn công và vây hãm của Thụy Điển. Thống chế Sheremetev và tướng Menshikov không muốn mất thị trấn này nhưng không được chuẩn bị bài bản để giao chiến với Thụy Điển. Menshikov cho người báo tin với Peter Đại đế - người đang dẫn quân đến từ pháo đài Azov.

Đầu tháng 6, Peter Đại đế dẫn đại quân tới doanh trại của công tước Menshikov, nâng quân số của Nga khi đó lên hơn 40.000 người. Sa hoàng và các tướng Nga nhận thấy việc Poltava thất thủ chỉ còn là vấn đề thời gian. Nếu Poltava rơi vào tay Thụy Điển, thị trấn này có thể là điểm tập trung của liên minh chống Nga và tạo điều kiện cho vua Charles XII dẫn quân đánh sâu vào Nga.

Peter Đại đế và các tướng Nga quyết định tung đại quân Nga để bảo vệ Poltava. Nhưng để làm được điều này, quân Nga cần phải vượt sang bờ tây. Đêm 14/6, nhóm quân Nga đầu tiên tổ chức vượt sông nhưng không thành công. Poltava tiếp tục báo tin về rằng khó có thể cầm cự lâu hơn nên Peter Đại đế quyết định phải hành động khẩn trương.

Bộ binh và kỵ binh Nga (xanh lá) tấn công bộ binh Thụy Điển. Ảnh minh họa.

Trong khi đó, Thụy Điển biết rõ về việc vượt sông của người Nga. Vì vậy trong các đêm tiếp theo, quân Thụy Điển chờ một phần quân Nga sang sông sẽ dùng quân số áp đảo của Thụy Điển đẩy lui, sẵn sàng trong trạng thái chiến đấu. Tuy nhiên, khi điều này còn chưa thể thực hiện, một sự cố tai hại xảy ra với vua Charles XII.

Vào đúng dịp sinh nhật lần thứ 27, vua Charles XII bị chú ý bởi tiếng huyên náo trong các cuộc tấn công của quân Nga ở phía nam Poltava. Vị vua trẻ quyết định cưỡi ngựa tới xem xét tình hình như thế nào thì không may bị bắn đạn trúng vào chân trái. Để giữ hình ảnh trước các binh lính, Charles XII từ chối xuống ngựa, nhưng sau đó ngất ngay tại chỗ vì mất quá nhiều máu. Vết thương không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe của Charles XII mà còn khiến tinh thần của binh sĩ Thụy Điển ảnh hưởng nghiêm trọng. Khi biết tin nhà vua bị thương, thống chế Carl Gustaf Rehnskiöld quyết định không tấn công phía bắc như phương án đã định.

Chiều ngày 17/6, Peter Đại đế biết tin vua Charles XII bị thương liền lập tức truyền lệnh vượt sông. Ngày 19/6, kỵ binh Nga vượt qua sông Vorskla mà không bị cản trở, và nhanh chóng thiết lập phòng tuyến ở khu vực Semenovka, Poltava. Trong các ngày 19-21/6 toàn bộ quân Nga di chuyển từ đông sang bờ tây, và xây phòng tuyến.

Mãi đến ngày 22/6, quân Thụy Điển mới vực lại tinh thần. Tính mạng nhàvVua Charles XII không còn bị đe dọa bởi vết thương, thế nhưng vẫn chưa lành lại. Cũng trong thời gian này, vua Thụy Điển nhận thông tin viện binh từ Ba Lan sẽ không đến, trong khi người Crimea bị đế chế Ottoman ngăn không cho hợp tác với Thụy Điển. Quân Thụy Điển lúc đó cũng dần bị tiêu hao trong các cuộc đụng độ lẻ tẻ, viện binh thì lại không có, lương thực cũng cạn kiệt do quân Nga thực hiện chiến thuật tiêu thổ. Thuốc súng bị ẩm ướt, đạn dược cũng cạn kiệt, Charles XII dự tính dồn toàn bộ lực lượng còn lại để đánh một trận gây bất ngờ cho người Nga.

Trong khi đó, Peter Đại đế muốn xây dựng một phòng tuyến vững chắc cho Nga và buộc Thụy Điển phải dồn sức để tấn công vào đây. Đêm 26/6, quân Nga từ Semenovka âm thầm di chuyển về phía nam và lập một doanh trại mới cách Poltava 6 km về phía bắc. Tại đây, quân Nga tạo ra một bức tường thành vững chắc.

Tin liên quan

Sau ông trùm “phát xít Đức” Hitler, nhân vật số 2 của Đức quốc xã là ai?

Peter Đại đế lợi dụng địa hình rừng, núi và đầm lầy tại khu vực này để xây dựng phòng tuyến. Ngoài ra, vị Sa hoàng còn cho đắp 6 tiền đồn nhỏ, mỗi tiền đồn có 700 quân đồn trú và 2 đại bác. Ngay sau các tiền đồn là 7 trung đoàn kỵ binh với 13 khẩu pháo.

Chiều 27/6, vua Charles XII triệu các tướng lĩnh Thụy Điển tới để bàn về kế hoạch cho trận đánh. Ông nói rằng người Nga có quân số đông hơn, nhưng Thụy Điển có thể gây bất ngờ nếu áp dụng chiến thuật táo bạo. Vị vua trẻ tự tin có thể đánh bại quân Nga và bắt sống Peter Đại đế.

Ảnh minh họa

Thụy Điển chỉ còn khoảng 25.000 quân, trong đó nhiều binh sĩ ốm yếu do thiếu lương thực, thuốc men. Lewenhaupt - người chỉ huy bộ binh Thụy Điển - muốn đưa toàn quân giao chiến với người Nga, nhưng vua Charles XII bác bỏ ý kiến này.

Vị vua trẻ phân tích rằng, cần duy trì 1.300 quân tấn công Poltava, tránh để lực lượng bên trong thị trấn xông ra phối hợp cùng quân Nga. Ngoài ra, Thụy Điển cần 2.000 kỵ binh bảo vệ hậu cần, 1.200 quân bố trí dọc sông Vorskla ở phía dưới Poltava đề phòng quân Nga vượt sông ở đoạn này. Đội quân Cozak gồm 6.000 người không được phân công nhiệm vụ tấn công vì Charles XII cho rằng tính vô kỷ luật của đội quân này sẽ làm rối loạn hàng ngũ quân Thụy Điển, vốn được tổ chức bài bản. Trong số 25.000 quân, Charles XII sử dụng 19.000 để đối đầu với hơn 40.000 quân Nga. 

(Còn tiếp)

Chủ đề liên quan